Birlikte düşünelim…
Bazen bir kelimenin içinde, yüzyılların alışkanlıkları, beklentileri ve kalıpları gizlidir. “Hanım efendi” ifadesi de tam olarak böyle bir kelimedir. İlk duyduğumuzda kulağa zarif, saygılı ve hatta övücü gelir. Ama bu kelimenin altında yatan toplumsal anlamlara, cinsiyet rolleriyle şekillenmiş beklentilere biraz daha yakından bakalım mı?
Hanım Efendi: Zarafetin mi, Kalıbın mı Adı?
“Hanım efendi” dendiğinde aklımıza genellikle ölçülü, sakin, sessiz, nezaketli bir kadın profili gelir. Toplum, bu kelimeyle bir kadını övmek ister ama bazen farkında olmadan ona bir çerçeve çizer. O çerçeve, kadının nasıl davranması gerektiğini, ne kadar ses çıkarabileceğini, hangi sınırları aşmaması gerektiğini fısıldar.
Oysa zarafet, sessizlikte değil; kendini ifade edebilme cesaretinde saklıdır. Gerçek “hanım efendilik”, başkalarının beklentilerine göre şekillenmek değil, kendi değerleriyle var olabilmektir.
Toplumsal Cinsiyetin Gölgesinde Bir Sıfat
Toplumda kadınlara yüklenen “nazik, sabırlı, anlayışlı” gibi sıfatlar, genellikle olumlu görünür. Ancak bu sıfatlar, bazen kadının öfkesini, hakkını savunma isteğini ya da liderlik potansiyelini gölgede bırakır.
“Hanım efendi ol” öğüdü, çoğu zaman “fazla konuşma”, “tepki gösterme”, “uslu dur” anlamına gelir.
Erkekler ise, aynı durumda farklı bir kalıpla karşılaşır: “güçlü ol”, “soğukkanlı davran”, “çözüm bul”. Kadın empati kurarken, erkek analiz eder. Kadın hissettiğini paylaşırken, erkek çözüm üretir.
Oysa bir toplumun ilerlemesi için bu iki yönün – empati ve analiz – yan yana, el ele yürümesi gerekir.
Çeşitliliğin Gücü: Farklılıklar Bir Arada
Çeşitlilik sadece biyolojik ya da kültürel bir farklılık değil; düşünme biçimlerinin de zenginliğidir. “Hanım efendi” kavramını yeniden düşünürken, toplumsal beklentilerden ziyade bireysel kimliklere odaklanmak gerekir.
Bir kadın zarif olabilir ama aynı zamanda kararlı, tutkulu ve cesur da olabilir. Bir erkek çözüm odaklı olabilir ama aynı zamanda duygusal zekâsıyla empati kurabilir.
Toplumsal cinsiyet rollerini aşmak, kimsenin kimliğini silmek değil; herkesin kimliğini özgürce yaşayabileceği bir alan yaratmaktır.
Sosyal Adalet Perspektifinden Hanım Efendilik
Gerçek sosyal adalet, kadınların “hanım efendi” olmak zorunda kalmadığı; erkeklerin “sert ol” baskısından kurtulduğu bir dünyada başlar.
Bir kadının sesini yükseltmesi saygısızlık değilse, bir erkeğin duygularını göstermesi de zayıflık değildir.
“Hanım efendi” ifadesi, eğer içi nezaketle değil, kısıtlamayla doluysa; artık dönüşmesi gerekir. Çünkü eşitlik, sadece haklarda değil, dilde de başlar.
Bir toplumun kullandığı kelimeler, o toplumun düşünme biçimini yansıtır. Biz kelimeleri dönüştürürsek, düşünceleri de dönüştürebiliriz.
Yeni Bir Tanım Mümkün
Peki “hanım efendi” neye dönüşebilir?
Belki de artık bu kelimeyi, sessizliği değil bilinci, itaatkârlığı değil farkındalığı, pasifliği değil zarif direnci temsil edecek şekilde yeniden tanımlamalıyız.
Gerçek hanım efendilik, kendini bilmek, sınırlarını korumak ve bunu yaparken başkalarına da saygı gösterebilmektir.
Ne daha az, ne de fazla… Tam da insan olmanın dengesi kadar sade.
Topluma Bir Davet
Belki bugün, hep birlikte şu soruyu sormalıyız:
Kadınlardan “hanım efendi” olmalarını beklerken, onlara gerçekten eşit davranabiliyor muyuz?
Ve erkeklerden “güçlü” olmalarını isterken, onların da insani yönlerini bastırmıyor muyuz?
Belki de yeni bir dil, yeni bir anlayışla başlamalıyız.
“Hanım efendi” demeden önce, o kelimenin bir kadını sınırlandırıp sınırlandırmadığını düşünmeliyiz.
Çünkü eşitliğin yolu, önce dili dönüştürmekten geçer.
Okuyuculara Bir Soru
Sizce “hanım efendi” denildiğinde, toplum kadını gerçekten onurlandırıyor mu, yoksa biçimlendiriyor mu?
Yorumlarda kendi düşüncenizi paylaşın; belki de birlikte, daha adil bir dilin ilk adımını atarız.