Kategori: Makaleler

Birlikte düşünelim… Bazen bir kelimenin içinde, yüzyılların alışkanlıkları, beklentileri ve kalıpları gizlidir. “Hanım efendi” ifadesi de tam olarak böyle bir kelimedir. İlk duyduğumuzda kulağa zarif, saygılı ve hatta övücü gelir. Ama bu kelimenin altında yatan toplumsal anlamlara, cinsiyet rolleriyle şekillenmiş beklentilere biraz daha yakından bakalım mı? Hanım Efendi: Zarafetin mi, Kalıbın mı Adı? “Hanım efendi” dendiğinde aklımıza genellikle ölçülü, sakin, sessiz, nezaketli bir kadın profili gelir. Toplum, bu kelimeyle bir kadını övmek ister ama bazen farkında olmadan ona bir çerçeve çizer. O çerçeve, kadının nasıl davranması gerektiğini, ne kadar ses çıkarabileceğini, hangi sınırları aşmaması gerektiğini fısıldar. Oysa zarafet, sessizlikte değil;…

Ritüellerin Kalbinde Bir Taş: Göbek Taşının Antropolojik Yolculuğu Bir antropolog olarak kültürlerin çeşitliliği beni her zaman büyülemiştir. Her toplum, kendi kimliğini semboller, ritüeller ve mekânlar aracılığıyla inşa eder. Bu anlamda göbek taşı sadece bir taş değil; bedenle kültür, temizlikle kutsallık, bireyle topluluk arasındaki görünmez sınırın somut bir temsilidir. Peki göbek taşı nerede bulunur? Yanıt basit gibi görünse de, bu sorunun ardında insanlık tarihinin derin ritüelleri, temizlik ve arınma pratiklerinin kültürel anlamları yatar. Göbek Taşı: Sıcaklığın, Arınmanın ve Yeniden Doğuşun Merkezi Göbek taşı, Türk hamamı geleneğinin merkezinde yer alır. Genellikle mermerden yapılmış, hamamın ortasında bulunan geniş ve düz bir taştır. Bu…

Tenisçi Dirseği: Zihnin Bedende Yankılanan Hikâyesi Bir psikolog olarak insan bedeninin, zihnin en dürüst tercümanı olduğuna inanırım. Beden, konuşmaz; ama susarak çok şey söyler. Tenisçi dirseği — tıbbi adıyla “lateral epikondilit” — yalnızca kas ve tendonların yorgunluğu değildir. Bu rahatsızlık, çoğu zaman kişinin kendini ne kadar zorladığını, bastırdığını ya da yönlendirdiğini gösteren bir içsel haritadır. “Tenisçi dirseği hastalığı neden olur?” sorusu, aslında sadece biyolojik bir yanıt aramaz; psikolojik bir yüzleşme de gerektirir. Çünkü bazen ağrı, zihnin bir yankısıdır. Bilişsel Psikoloji Perspektifi: Düşüncenin Kaslara Etkisi Tenisçi dirseği, tekrarlayıcı el ve kol hareketlerinin neden olduğu mikroyırtıklarla ilişkilendirilir. Ancak bilişsel psikoloji açısından bu…

Emlakçı Nasıl Yazılır? Küresel ve Yerel Perspektiflerden Bir Bakış Kelimeler, tıpkı şehirler gibi, yaşadıkları kültüre göre biçim alırlar. “Emlakçı” kelimesi de bunlardan biri. Kimi için profesyonel bir meslek, kimi için güven sembolü, kimine göreyse sabır testidir! 😄 Ama bugün konumuz sadece bu kelimenin yazımı değil — dil, kültür ve toplumun bir kelimeye nasıl anlam yüklediğini keşfetmek. Çünkü bazen bir kelime, bir mesleğin değil, bir kültürün aynası olur. Doğru Yazımı: “Emlakçı” mı, “EmlakcI” mı, “Emlak ci” mi? Önce temel sorudan başlayalım: Doğru yazım “emlakçı” şeklindedir. Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre “emlakçı”, kökü “emlak” (taşınmaz mal) kelimesinden gelir ve “-çı” ekiyle birleşir.…

Havan Tokmağı Adı Nedir? Bilimsel Merakla Bir Yolculuk Bir mutfakta, özellikle geleneksel yemeklerin hazırlandığı ortamlarda sıkça karşımıza çıkan havan ve tokmağı, ilk bakışta sıradan bir araç gibi görünebilir. Ama aslında bu basit görünen aletin ismi, işlevi ve tarihsel yolculuğu düşündüğümüzden çok daha derin bir anlam taşır. Bilimsel bir merakla soralım: Havan tokmağına neden tokmak denir, başka isimleri var mıdır ve insanlık tarihindeki yeri nedir? Havan ve Tokmağın Tarihsel Kökenleri Havan, tarih boyunca bitkileri, baharatları ve mineralleri ezmek için kullanılan en eski araçlardan biridir. Antropolojik araştırmalar, havanların M.Ö. 35.000 yıllarına kadar uzandığını gösteriyor. İlk insanlar taşları kullanarak bitkileri öğütmüş, zamanla bu…

Germencik Hangi İlimize Bağlı? Felsefi Bir Yaklaşım Felsefe, insanın dünyanın ve varoluşunun derinliklerine inmesini sağlayan bir düşünsel yolculuktur. Kimi zaman günlük yaşamın basit soruları, bir filozofun bakış açısında çok daha derin anlamlar barındırabilir. Bugün sormak istediğimiz soru da belki birçoğumuz için sıradan bir yerel bilgi olabilir: Germencik hangi ilimize bağlı? Ancak bu basit soru, aslında çok daha geniş bir ontolojik, epistemolojik ve etik tartışmanın kapılarını aralayabilir. Bu yazıda, bir yerin bağlı olduğu il gibi görünürde sıradan bir bilginin, insanın bilgiye yaklaşımını ve dünyadaki varlığını nasıl anlamlandırabileceğini inceleyeceğiz. Ontolojik Perspektif: Bir Yer, Bir Kimlik Ontoloji, varlık bilimi olarak, “ne” olduğumuzu ve…

Gerilme Birimi Nedir? Antropolojik Bir Bakış Kültürlerin çeşitliliği, insanlık tarihinin en önemli ve ilginç yönlerinden biridir. Her kültür, kendi normları, ritüelleri, semboller ve topluluk yapıları ile benzersizdir. Bu farklılıkları anlamak, sadece insan davranışlarını anlamamıza yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda kültürel evrimimizi de daha iyi kavramamızı sağlar. Antropologlar, kültürler arası karşılaştırmalar yaparak, toplulukların nasıl organize olduğunu, ritüellerin nasıl toplumsal yapılar oluşturduğunu ve kimliklerin nasıl şekillendiğini araştırır. Bugün, bu keşif yolculuğunda gerilme birimi kavramına antropolojik bir bakış açısıyla odaklanacağız. Gerilme birimi, genellikle sosyal yapılar içindeki çatışma noktalarını veya güç dengesizliklerini ifade eden bir terim olarak kullanılabilir. Ancak, bu kavramın derinliklerine inmek, yalnızca…

“Hamsinin bir büyüğü” masalı: Yanlış soruya doğru cevap aramayı bırakalım Kısa cevap: Türkiye’de halk ağzında “hamsinin bir büyüğü” çoğu yerde istavrit diye anılır. Ama bu etiket, bilimsel değil; bölgeden bölgeye sardalya veya çaça/papalina diyen de çıkar. Asıl mesele, büyüklüğü kime göre, neye göre tanımladığımız. Samimi ama iddialı bir giriş Şunu söyleyerek başlayayım: “Hamsinin bir büyüğü hangi balıktır?” yanlış bir soru. Bu soru, pazar tezgâhındaki şen muhabbetin şakasından ibaretken, internete taşınınca “tek doğru” arayışına dönüşüyor. Benim iddiam basit: Boy üzerinden akrabalık kurmak, hem biyolojiye hem de balıkçılık pratiğine haksızlık. Evet, Karadeniz’in gözbebeği hamsi (Engraulis encrasicolus) küçük; peki “bir büyüğü” deyince kimi…

Bağımsız Kökü Nedir? Toplumsal Değişimlerin Tarihsel Bir Yansıması Bir tarihçi olarak, köklerin ve bağımsızlığın ne anlama geldiğini anlamak, sadece bireysel ya da toplumsal bir yolculuğa çıkmak değil, aynı zamanda geçmişin derinliklerinden günümüze uzanan bir bağ kurmak anlamına gelir. Tarihte, toplumların kendi kimliklerini oluşturması ve güçlerini sahiplenmesi adına, bağımsızlık her zaman kritik bir nokta olmuştur. “Bağımsız kökü nedir?” sorusu, hem dilsel hem de toplumsal bir bakış açısı sunar. Bu soru, sadece bireysel özgürlükleri değil, bir halkın ya da bir ulusun kendi varlık sebebine ve tarihsel kökenlerine olan bağını da içerir. Kök, geçmişin izlerinin taşıyıcısıdır, bağımsızlık ise bu izlerin geleceğe doğru atılan…

Ağdırmak Ne Demek? Felsefi Bir Bakış Filozofun Bakışıyla: Anlamın Peşinde Kelime, yalnızca dildeki bir işaretten ibaret değildir; aynı zamanda düşünceyi şekillendiren, toplumsal ve bireysel gerçekliklere ışık tutan bir anlam yüklüdür. “Ağdırmak” kelimesi, ilk bakışta günlük dilde sıkça karşılaşılan bir terim gibi görünebilir, ancak bu basit terimi anlamak, aslında çok daha derin bir felsefi sorgulama gerektirir. TDK’ye göre, ağdırmak, bir şeyi yavaşça çekmek veya bir şeyin bir noktadan bir başka noktaya aktarılması anlamına gelir. Ancak bu kelime, dilsel bir bağlamın ötesinde, anlamın, gücün ve varoluşun taşıdığı tüm metaforik yükleri barındırır. Bu yazıda, “ağdırmak” kelimesini etik, epistemolojik ve ontolojik bir bakış açısıyla…